23. viparyāsaparīkṣā trayoviṁśatitamaṁ prakaraṇam|
觀顛倒品第二十三
saṁkalpaprabhavo rāgo dveṣo mohaśca kathyate|
śubhāśubhaviparyāsān saṁbhavanti pratītya hi||1||
從憶想分別 生於貪恚癡
淨不淨顛倒 皆從眾緣生
།།འདོད་ཆགས་ཞེ་སྡང་གཏི་མུག་རྣམས། །ཀུན་ཏུ་རྟོག་ལས་འབྱུང་བར་གསུངས། །སྡུག་དང་མི་སྡུག་ཕྱིན་ཅི་ལོག། །བརྟེན་པ་ཉིད་ལས་ཀུན་ཏུ་འབྱུང༌།
Lust, hatred, and confusion are said have thought as their source. Perversions regarding the pleasant and the unpleasant arise depending upon these.
śubhāśubhaviparyāsān saṁbhavanti pratītya ye|
te svabhāvānna vidyante tasmāt kleśā na tattvataḥ||2||
若因淨不淨 顛倒生三毒
三毒即無性 故煩惱無實
།གང་དག་སྡུག་དང་མི་སྡུག་དང༌། །ཕྱིན་ཅི་ལོག་ལས་བརྟེན་འབྱུང་བ།། དེ་དག་རང་བཞིན་ལས་མེད་དེ། །དེ་ཕྱིར་ཉོན་མོངས་ཡང་དག་མེད།
Whatever perversions of the pleasant and the unpleasant that occur dependently are not evident in term of self-nature. Therefore, the difilements are not in themselves.
ātmano'stitvanāstitve na kathaṁcicca sidhyataḥ|
taṁ vināstitvanāstitve kleśānāṁ sidhyataḥ katham||3||
我法有以無 是事終不成
無我諸煩惱 有無亦不成
།བདག་གི་ཡོད་ཉིད་མེད་ཉིད་ནི། །ཇི་ལྟ་བུར་ཡང་གྲུབ་པ་མེད། །དེ་མེད་ཉོན་མོངས་རྣམས་ཀྱི་ནི། །ཡོད་ཉིད་མེད་ཉིད་ཇི་ལྟར་འགྲུབ།
The existence or the non-existence of the self is not established in any way. Without that, how can the existence or the non-existence of defilements be established?
kasyaciddhi bhavantīme kleśāḥ sa ca na sidhyati|
kaścidāho vinā kaṁcitsanti kleśā na kasyacit||4||
誰有此煩惱 是即為不成
若離是而有 煩惱則無屬
།ཉོན་མོངས་དེ་དག་གང་གི་ཡིན། །དེ་ཡང་གྲུབ་པ་ཡོད་མ་ཡིན། །འགའ་མེད་ པར་ནི་གང་གི་ཡང༌། །ཉོན་མོངས་པ་དག་ཡོད་མ་ཡིན།
These dcflements, indeed, belong to someone. Yet, such a person is not established. In other words, in the absence of anyone, these defilements seem to exist without belonging to anyone.
svakāyadṛṣṭivat kleśāḥ kliṣṭe santi na pañcadhā|
svakāyadṛṣṭivat kliṣṭaṁ kleśeṣvapi na pañcadhā||5||
如身見五種 求之不可得
煩惱於垢心 五求亦不得
།རང་ལུས་ལྟ་བཞིན་ཉོན་མོངས་རྣམས། །ཉོན་མོངས་ཅན་ལ་རྣམ་ལྔར་མེད། །རང་ལུས་ལྟ་བཞིན་ཉོན་མོངས་ཅན། །ཉོན་མོངས་པ་ལ་རྣམ་ལྔར་མེད།
The defhents are like the view of one's own personality. Within the defiled, they are not found in the fivefold way. The defiled is like the view of one's own personality, for even within the defilements it is not found in the fivefold way.
svabhāvato na vidyante śubhāśubhaviparyayāḥ|
pratītya katamān kleśāḥ śubhāśubhaviparyayān||6||
淨不淨顛倒 是則無自性
云何因此二 而生諸煩惱
།སྡུག་དང་མི་སྡུག་ཕྱིན་ཅི་ལོག །རང་བཞིན་ལས་ནི་ཡོད་མིན་ན། །སྡུག་དང་མི་སྡུག་ཕྱིན་ཅི་ལོག། །བརྟེན་ནས་ཉོན་མོངས་གང་དག་ཡིན།
The perversions regarding the pleasant and the unpleasant are not evident from the standpoint of self-nature. Depending upon which perversions of the pleasant and the unpleasant are these defilements?
rūpaśabdarasasparśā gandhā dharmāśca ṣaḍvidham|
vastu rāgasya dveṣasya[1] mohasya ca vikalpyate||7||
色聲香味觸 及法為六種
如是之六種 是三毒根本
།གཟུགས་སྒྲ་རོ་དང་རེག་པ་དང༌། །དྲི་དང་ཆོས་དག་རྣམ་དྲུག་ནི། །གཞི་སྟེ་འདོད་ཆགས་ཞེ་སྡང་དང༌། །གཏི་མུག་གི་ནི་ཡིན་པར་བརྟགས།
Material form, sound, taste, touch, smell and concepts--these are discriminated as the sixfold foundations of lust, hatred, and confusion.
rūpaśabdarasasparśā gandhā dharmāśca kevalāḥ|
gandharvanagarākārā marīcisvapnasaṁnibhāḥ||8||
色聲香味觸 及法體六種
皆空如炎夢 如乾闥婆城
།གཟུགས་སྒྲ་རོ་དང་རེག་པ་དང༌། །དྲི་དང་ཆོས་དག་ འབའ་ཞིག་སྟེ། །དྲི་ཟའི་གྲོང་ཁྱེར་ལྟ་བུ་དང༌། །སྨིག་རྒྱུ་རྨི་ལམ་འདྲ་བ་ཡིན།
Material form, sound, taste, touch smell as well as concepts- all these are comparable to the city of the gandharvas and resemble mirages and dreams.
aśubhaṁ vā śubhaṁ vāpi kutasteṣu bhaviṣyati|
māyāpuruṣakalpeṣu pratibimbasameṣu ca||9||
如是六種中 何有淨不淨
猶如幻化人 亦如鏡中像
།སྒྱུ་མའི་སྐྱེས་བུ་ལྟ་བུ་དང༌། །གཟུགས་བརྙན་འདྲ་བ་དེ་དག་ལ། །སྡུག་པ་དང་ནི་མི་སྡུག་པ། །འབྱུང་བར་ཡང་ནི་ག་ལ་འགྱུར།
How can the pleasant and the unpleasant come to be in people who are fabrications of illusion or who are comparable to mirror images?
anapekṣya śubhaṁ nāstyaśubhaṁ prajñapayemahi|
yatpratītya śubhaṁ tasmācchubhaṁ naivopapadyate||10||
不因於淨相 則無有不淨
因淨有不淨 是故無不淨
།གང་ལ་བརྟེན་ནས་སྡུག་པ་ཞེས། །གདགས་པར་བྱ་བ་མི་སྡུག་པ། །སྡུག་ལ་མི་ལྟོས་ཡོད་མིན་པས། །དེ་ཕྱིར་སྡུག་པ་འཐད་མ་ཡིན།
We make known that the unpleasant does not exist without being contingent upon the pleasant, and that the pleasant, in its turn, is dependent upon that [i.e. the unpleasant]. Therefote, the pleasant [in itselfj is not appropriate.
anapekṣyāśubhaṁ nāsti śubhaṁ prajñapayemahi|
yatpratītyāśubhaṁ tasmādaśubhaṁ naiva vidyate||11||
不因於不淨 則亦無有淨
因不淨有淨 是故無有淨
།གང་ལ་བརྟེན་ནས་མི་སྡུག་པར། །གདགས་པར་བྱ་བ་སྡུག་པ་ནི། །མི་སྡུག་མི་སྟོས་ཡོད་མིན་པས། །དེ་ཕྱིར་མི་སྡུག་འཐད་མ་ཡིན།
We make known that the pleasant does not exist without being contingent upon the unpleasant, and that the unpleasant, in its turn, is dependent upon that [i.e., the pleasant]. Therefore, the unpleasant [in itself] is not evident.
avidyamāne ca śubhe kuto rāgo bhaviṣyati|
aśubhe'vidyamāne ca kuto dveṣo bhaviṣyati||12||
若無有淨者 何由而有貪
若無有不淨 何由而有恚
།སྡུག་པ་ཡོད་པ་མ་ཡིན་ན། །འདོད་ཆགས་ཡོད་པར་ག་ལ་འགྱུར། །མི་སྡུག་ཡོད་པ་མ་ཡིན་ན། །ཞེ་སྡང་ཡོད་པར་ག་ལ་འགྱུར།
When the pleasant is not evident, whence can there be lust?
When the unpleasant is not evident, whence can there be hatred?
anitye nityamityevaṁ yadi grāho viparyayaḥ|
nānityaṁ vidyate śūnye kuto grāho viparyayaḥ||13||
於無常著常 是則名顛倒
空中無有常 何處有常倒
།གལ་ཏེ་མི་རྟག་རྟག་པ་ཞེས། །དེ་ལྟར་འཛིན་པ་ལོག་ཡིན་ན། །སྟོང་ལ་མི་རྟག་ཡོད་མིན་པས། །འཛིན་པ་ཇི་ལྟར་ལོག་པ་ཡིན།
If there were to be grasping on to the view, "What is impermanent is permanent," then there is perversion. The impermanent is not evident in the context of the empty. How can there be grasping or perversion?
anitye nityamityevaṁ yadi grāho viparyayaḥ|
anityamityapi grāhaḥ śūnye kiṁ na viparyayaḥ||14||
若於無常中 著無常非倒
空中無無常 何有非顛倒
།གལ་ཏེ་མི་རྟག་རྟག་གོ་ཞེས། །དེ་ལྟར་འཛིན་པ་ལོག་ཡིན་ན། །སྟོང་ལ་མི་རྟག་ པའོ་ཞེས། །འཛིན་པའང་ཇི་ལྟར་ལོག་མ་ཡིན།
If pasping on to the view, "What is irnpcrmnent is permanent," is perversion, how is it that even the grasping after the view, "What is empty is impermanent," does not constitute a perversion?
yena gṛṇhāti yo grāho grahītā yacca gṛhyate|
upaśāntāni sarvāṇi tasmādgrāho na vidyate||15||
可著著者著 及所用著法
是皆寂滅相 云何而有著
།གང་གིས་འཛིན་དང་འཛིན་གང་དང༌། །འཛིན་པ་པོ་དང་གང་གཟུང་བ། །ཐམས་ཅད་ཉེ་བར་ཞི་བ་སྟེ། །དེ་ཕྱིར་འཛིན་པ་ཡོད་མ་ཡིན།
That through which there is grasping, whatever grasping there is. The grasper as well as that which is grasped-all these are appeased. Therefore, no grasping is evident.
avidyamāne grāhe ca mithyā vā samyageva vā|
bhavedviparyayaḥ kasya bhavetkasyāviparyayaḥ||16||
若無有著法 言邪是顛倒
言正不顛倒 誰有如是事
།ལོག་པའམ་ཡང་དག་ཉིད་དུ་ནི། །འཛིན་པ་ཡོད་པ་མ་ཡིན་ན། །གང་ལ་ཕྱིན་ཅི་ལོག་ཡོད་ཅིང༌། གང་ལ་ཕྱིན་ཅི་མ་ལོག་ཡོད།
When gasping, wrongly or rightly, is not evident, for whom would there be perversion and for whom would there be non-perversion?
na cāpi viparītasya saṁbhavanti viparyayāḥ|
na cāpyaviparītasya saṁbhavanti viparyayāḥ||17||
有倒不生倒 無倒不生倒
倒者不生倒 不倒亦不生
།ཕྱིན་ཅི་ལོག་ཏུ་གྱུར་པ་ལ། །ཕྱིན་ཅི་ལོག་དག་མི་སྲིད་དེ། །ཕྱིན་ཅི་ལོག་ཏུ་མ་གྱུར་ལ། །ཕྱིན་ཅི་ལོག་དག་མི་སྲིད་དེ།
Perversions do not occur to one who is already subjected to perversion.
Perversions do not occur to one who has not been subjected to perversion.
na viparyasyamānasya saṁbhavanti viparyayāḥ|
vimṛśasva svayaṁ kasya saṁbhavanti viparyayāḥ||18||
若於顛倒時 亦不生顛倒
汝可自觀察 誰生於顛倒
།ཕྱིན་ཅི་ལོག་ཏུ་གྱུར་བཞིན་ལ། །ཕྱིན་ཅི་ལོག་དག་མི་སྲིད་དེ། །གང་ལ་ཕྱིན་ཅི་ལོག་སྲིད་པ། །བདག་ཉིད་ཀྱིས་ནི་རྣམ་པར་དཔྱོད།
Perversions do not occur to one who is being subjected to perversions.
Reflect on your own! To whom will the perversions occur?
anutpannāḥ kathaṁ nāma bhaviṣyanti viparyayāḥ|
viparyayeṣvajāteṣu viparyayagataḥ kutaḥ||19||
諸顛倒不生 云何有此義
無有顛倒故 何有顛倒者
།ཕྱིན་ཅི་ལོག་རྣམས་མ་སྐྱེས་ན། །ཇི་ལྟ་བུར་ན་ཡོད་པར་འགྱུར། །ཕྱིན་ཅི་ལོག་རྣམས་སྐྱེ་མེད་ན། །ཕྱིན་ཅི་ལོག་ཅན་ག་ལ་ཡོད།
How could there be non-arisen perversions? When perversion are not born, whence can there be a person who is subjected to perversions?
na svato jāyate bhāvaḥ parato naiva jāyate|
na svataḥ parataśceti viparyayagataḥ kutaḥ||20||[2]
།དངོས་པོ་བདག་ལས་མི་སྐྱེ་སྟེ། །གཞན་ལས་སྐྱེ་བ་ཉིད་མ་ཡིན། །བདག་དང་གཞན་ལས་ཀྱང་མིན་ན། །ཕྱིན་ཅི་ལོག་ཅན་ག་ལ་ཡོད།
An existent does not arise from itself, nor does it arise from another, nor both itself and other. If so, whence can there be a person who is subject to perversions?
ātmā ca śuci nityaṁ ca sukhaṁ ca yadi vidyate|
ātmā ca śuci nityaṁ ca sukhaṁ ca na viparyayaḥ||21||
若常我樂淨 而是實有者
是常我樂淨 則非是顛倒
།གལ་ཏེ་བདག་དང་གཙང་བ་དང༌། །རྟག་དང་བདེ་བ་ཡོད་ན་ནི། །བདག་དང་གཙང་དང་རྟག་པ་དང༌། །བདེ་བ་ཕྱིན་ཅི་ལོག་མ་ཡིན།
If either the self, the pleasant, the permanent, or the happy is evident, then neither the self, the pleasant, the permanent, nor the happy constitutes a perversion.
nātmā ca śuci nityaṁ ca sukhaṁ ca yadi vidyate|
anātmāśucyanityaṁ ca naiva duḥkhaṁ ca vidyate||22||
若常我樂淨 而實無有者
無常苦不淨 是則亦應無
།གལ་ཏེ་བདག་དང་གཙང་བ་དང༌། །རྟག་དང་བདེ་བ་མེད་ན་ནི། །བདག་མེད་མི་གཙང་མི་རྟག་དང༌། །སྡུག་བསྔལ་ ཡོད་པ་མ་ཡིན་ནོ།
If neither the self, the pleasant, the permanent, nor the happy is not evident, then neither the non-self, the unpleasant, the impermanent, nor the suffering would also be evident.
evaṁ nirudhyate'vidyā viparyayanirodhanāt|
avidyāyāṁ niruddhāyāṁ saṁskārādyaṁ nirudhyate||23||
如是顛倒滅 無明則亦滅
以無明滅故 諸行等亦滅
།དེ་ལྟར་ཕྱིན་ཅི་ལོག་འགགས་པས། །མ་རིག་པ་ནི་འགག་པར་འགྱུར། །མ་རིག་འགགས་པར་གྱུར་ན་ནི། །འདུ་བྱེད་ལ་སོགས་འགག་པར་འགྱུར།
Thus, with the cessgtion of perversions, ignorance cases. When ignorance has ceased, the dispositions, etc. come to cease.
yadi bhūtāḥ svabhāvena kleśāḥ keciddhi kasyacit|
kathaṁ nāma prahīyeran kaḥ svabhāvaṁ prahāsyati||24||
若煩惱性實 而有所屬者
云何當可斷 誰能斷其性
།གལ་ཏེ་ལ་ལའི་ཉོན་མོངས་པ། །གང་དག་རང་བཞིན་གྱིས་ཡོད་ན། །ཇི་ལྟ་བུར་ ན་སྤོང་བར་འགྱུར། །ཡོད་པ་སུ་ཞིག་སྤོང་བར་བྱེད།
If, indeed, certain defilments of someone have come to be on the basis of self-nature, how could they be relinquished? Who ever could relinquish self-nature?
yadyabhūtāḥ svabhāvena kleśāḥ keciddhi kasyacit|
kathaṁ nāma prahīyeran ko'sadbhāvaṁ prahāsyati||25||
若煩惱虛妄 無性無屬者
云何當可斷 誰能斷無性
།གལ་ཏེ་ལ་ལའི་ཉོན་མོངས་པ། །གང་དག་རང་བཞིན་གྱིས་མེད་ན། །ཇི་ལྟ་བུར་ན་སྤོང་བར་འགྱུར། །མེད་པ་སུ་ཞིག་སྤོང་བར་བྱེད།
།ཕྱིན་ཅི་ལོག་བརྟག་པ་ཞེས་བྱ་བ་སྟེ་རབ་ཏུ་བྱེད་པ་ཉི་ཤུ་གསུམ་པའོ།། །།
If, indeed, certain defilements of someone have not come to be on the basis of self-nature, how could they be relinquished! Who ever could relinquish non-existence?
24. āryasatyaparīkṣā caturviṁśatitamaṁ prakaraṇam|
觀四諦品第二十四
yadi śūnyamidaṁ sarvamudayo nāsti na vyayaḥ|
caturṇāmāryasatyānāmabhāvaste prasajyate||1||
若一切皆空 無生亦無滅
如是則無有 四聖諦之法
།། གལ་ཏེ་འདི་དག་ཀུན་སྟོང་ན། །འབྱུང་བ་མེད་ཅིང་འཇིག་པ་མེད། །འཕགས་པའི་བདེན་པ་བཞི་པོ་རྣམས། །ཁྱོད་ལ་མེད་པར་ཐལ་བར་འགྱུར།
If all this is empty, then there exists no uprising and ceasing. These imply the non-existence of the four noble truth,
parijñā ca prahāṇaṁ ca bhāvanā sākṣikarma ca|
caturṇāmāryasatyānāmabhāvānnopapadyate||2||
以無四諦故 見苦與斷集
證滅及修道 如是事皆無
།འཕགས་པའི་བདེན་པ་བཞི་མེད་པས། །ཡོངས་སུ་ཤེས་དང་སྤོང་བ་དང༌། །སྒོམ་དང་མངོན་དུ་བྱ་བ་དག། །འཐད་པར་འགྱུར་པ་མ་ཡིན་ནོ།
In the absence of the four noble truths, understanding, relinquishing, cultivation, and realization will not be appropriate.
tadabhāvānna vidyante catvāryāryaphalāni ca|
phalābhāve phalasthā no na santi pratipannakāḥ||3||
以是事無故 則無四道果
無有四果故 得向者亦無
།དེ་དག་ཡོད་པ་མ་ཡིན་པས། །འབྲས་བུ་བཞི་ཡང་ཡོད་མ་ཡིན། །འབྲས་བུ་མེད་ན་འབྲས་གནས་མེད། །ཞུགས་པ་དག་ཀྱང་ཡོད་མ་ཡིན།
In the absense of this [fourfold activity], the four noble fruits would not be evident. In the absence of the fruits, neither those who have attained the fruits nor those who have reached the way [to such attainment] exist.
saṁgho nāsti na cetsanti te'ṣṭau puruṣapudgalāḥ|
abhāvāccāryasatyānāṁ saddharmo'pi na vidyate||4||
若無八賢聖 則無有僧寶
以無四諦故 亦無有法寶
།གལ་ཏེ་སྐྱེས་བུ་གང་ཟག་བརྒྱད། །དེ་དག་མེད་ན་དགེ་འདུན་མེད། །འཕགས་པའི་ བདེན་རྣམས་མེད་པའི་ཕྱིར། །དམ་པའི་ཆོས་ཀྱང་ཡོད་མ་ཡིན།
If the eight types of individuals do not exist, there will be no congregation.
From the non-existence of the noble truths, the true doctrine would also not be evident.
dharme cāsati saṁghe ca kathaṁ buddho bhaviṣyati|
evaṁ trīṇyapi ratnāni brūvāṇaḥ pratibādhase||5||
以無法僧寶 亦無有佛寶
如是說空者 是則破三寶
།ཆོས་དང་དགེ་འདུན་ཡོད་མིན་ན། །སངས་རྒྱས་ཇི་ལྟར་ཡོད་པར་འགྱུར། །དེ་སྐད་སྟོང་པ་ཉིད་སྨྲ་ན། །དཀོན་མཆོག་གསུམ་ལ་གནོད་པ་ནི།
When the doctrine and the congregation are non-existent, how can there
be an enlightennd one? Speaking in this manner about emptiness, you
contradict the three jewels,
śūnyatāṁ phalasadbhāvamadharmaṁ dharmameva ca|
sarvasaṁvyavahārāṁśca laukikān pratibādhase||6||
空法壞因果 亦壞於罪福
亦復悉毀壞 一切世俗法
།བྱེད་ཅིང་འབྲས་བུ་ཡོད་པ་དང༌། །ཆོས་མ་ཡིན་པ་ ཆོས་ཉིད་དང༌། །འཇིག་རྟེན་པ་ཡི་ཐ་སྙད་ནི། །ཀུན་ལའང་གནོད་པ་བྱེད་པ་ཡིན།
as well as the reaity of the fruits, both good and bad, alld all such worldly conventions.
atra brūmaḥ śūnyatāyāṁ na tvaṁ vetsi prayojanam|
śūnyatāṁ śūnyatārthaṁ ca tata evaṁ vihanyase||7||
汝今實不能 知空空因緣
及知於空義 是故自生惱
།དེ་ལ་བཤད་པ་ཁྱོད་ཀྱིས་ནི། །སྟོང་ཉིད་དགོས་དང་སྟོང་ཉིད་དང༌། །སྟོང་ཉིད་དོན་ནི་མ་རྟོགས་པས། །དེ་ཕྱིར་དེ་ལྟར་གནོད་པ་ཡིན།
We say that you do not comprehend the purpose of emptiness. As such, you are tormented by emptiness and the meaning of emptiness.
dve satye samupāśritya buddhānāṁ dharmadeśanā|
lokasaṁvṛtisatyaṁ ca satyaṁ ca paramārthataḥ||8||
諸佛依二諦 為眾生說法
一以世俗諦 二第一義諦
།སངས་རྒྱས་རྣམས་ཀྱིས་ཆོས་བསྟན་པ། །བདེན་པ་གཉིས་ལ་ཡང་དག་བརྟེན། །འཇིག་རྟེན་ཀུན་རྫོབ་བདེན་པ་དང༌། །དམ་པའི་དོན་གྱི་བདེན་པའོ།
The reaching of the doctrine by the Buddhas is based upon two truths:
truth relating to worldly convention and truth in terms of ultimate fruit.
ye'nayorna vijānanti vibhāgaṁ satyayordvayoḥ|
te tattvaṁ na vijānanti gambhīraṁ buddhaśāsane||9||
若人不能知 分別於二諦
則於深佛法 不知真實義
།གང་དག་བདེན་པ་དེ་གཉིས་ཀྱི། །རྣམ་དབྱེ་རྣམ་པར་མི་ཤེས་པ། །དེ་དག་སངས་རྒྱས་བསྟན་པ་ནི། །ཟབ་མོའི་དེ་ཉིད་རྣམ་མི་ཤེས།
Those who do not understand the distinction bemeen these two truths do not understand the profound truth embodied in the Buddha's message.
vyavahāramanāśritya paramārtho na deśyate|
paramārthamanāgamya nirvāṇaṁ nādhigamyate||10||
若不依俗諦 不得第一義
不得第一義 則不得涅槃
། ཐ་སྙད་ལ་ནི་མ་བརྟེན་པར། །དམ་པའི་དོན་ནི་བསྟན་མི་ནུས། །དམ་པའི་དོན་ནི་མ་རྟོགས་པར། །མྱ་ངན་འདས་པ་ཐོབ་མི་འགྱུར།
Without relying upon convention, the ultimate fruit is not taught.
Without understanding the ultimate fruit, freedom is not attained.
vināśayati durdṛṣṭā śūnyatā mandamedhasam|
sarpo yathā durgṛhīto vidyā vā duṣprasādhitā||11||
不能正觀空 鈍根則自害
如不善呪術 不善捉毒蛇
།སྟོང་པ་ཉིད་ལ་བལྟ་ཉེས་ན། །ཤེས་རབ་ཆུང་རྣམས་ཕུང་བར་འགྱུར། །ཇི་ལྟར་སྤྲུལ་ལ་གཟུང་ཉེས་དང༌། །རིག་སྔགས་ཉེས་པར་བསྒྲུབས་པ་བཞིན།
A wrongly perceived emptiness ruins a person of meager intelligence.
It is like a snake that is wrongly grasped or knowledge that is wrongly cultivated.
ataśca pratyudāvṛttaṁ cittaṁ deśayituṁ muneḥ|
dharmaṁ matvāsya dharmasya mandairduravagāhatām||12||
世尊知是法 甚深微妙相
非鈍根所及 是故不欲說
།དེ་ཕྱིར་ཞན་པས་ཆོས་འདི་ཡི། །གཏིང་རྟོགས་དཀའ་བར་མཁྱེན་གྱུར་ནས། །ཐུབ་པའི་ཐུགས་ནི་ཆོས་བསྟན་ལས། །རབ་ཏུ་ལོག་པར་གྱུར་པ་ཡིན།
Thus, the Sage's (the Buddha's) thought recoiled from teaching the doctrine having reflected upon the difficulty of understanding the doctrine by people of meager intelIigence.
śūnyatāyāmadhilayaṁ yaṁ punaḥ kurute bhavān|
doṣaprasaṅgo nāsmākaṁ sa śūnye nopapadyate||13||
汝謂我著空 而為我生過
汝今所說過 於空則無有
།སྐྱོན་དུ་ཐལ་བར་འགྱུར་བ་ནི། །སྟོང་ལ་འཐད་པ་མ་ཡིན་པས། ། ཁྱོད་ནི་སྟོང་ཉིད་སྤོང་བྱེད་པ། །གང་དེ་ང་ལ་མི་འཐད་དོ།
Furthermore, if you were generate any obsession with regard to emptiness, the accompanying error is not ours. That [obsession] is not appropriate in the context of the empty.
sarvaṁ ca yujyate tasya śūnyatā yasya yujyate|
sarvaṁ na yujyate tasya śūnyaṁ yasya na yujyate||14||
以有空義故 一切法得成
若無空義者 一切則不成
།གང་ལ་སྟོང་པ་ཉིད་རུང་བ། །དེ་ལ་ཐམས་ཅད་རུང་བར་འགྱུར། །གང་ལ་སྟོང་ཉིད་མི་རུང་བ། །དེ་ལ་ཐམས་ཅད་རུང་མི་འགྱུར།
Everything is pertinent for whom emptiness is proper.
Everything is not pertinent form whom the empty is not proper.
sa tvaṁ doṣānātmanīnānasmāsu paripātayan|
aśvamevābhirūḍhaḥ sannaśvamevāsi vismṛtaḥ||15||
汝今自有過 而以迴向我
如人乘馬者 自忘於所乘
།ཁྱོད་ནི་རང་གི་སྐྱོན་རྣམས་ནི། །ང་ལ་ཡོངས་སུ་སྒྱུར་བྱེད་པ། །རྟ་ལ་མངོན་པར་ཞོན་བཞིན་དུ། །རྟ་ཉིད་བརྗེད་པར་གྱུར་པ་བཞིན།
You, attributing your own errors to us, are like one who has mounted his horse
and cofused about it.
svabhāvādyadi bhāvānāṁ sadbhāvamanupaśyasi|
ahetupratyayān bhāvāṁstvamevaṁ sati paśyasi||16||
若汝見諸法 決定有性者
即為見諸法 無因亦無緣
།གལ་ཏེ་དངོས་རྣམས་རང་བཞིན་ལས། །ཡོད་པར་རྗེས་སུ་ལྟ་བྱེད་ན། །དེ་ལྟ་ཡིན་ན་དངོས་པོ་རྣམས། །རྒྱུ་རྐྱེན་མེད་པར་ཁྱོད་ལྟའོ།
If you perceive the existence of the existents in terms of self-nature, then you will also perceive these existents as non-causal conditions.
kāryaṁ ca kāraṇaṁ caiva kartāraṁ karaṇaṁ kriyām|
utpādaṁ ca nirodhaṁ ca phalaṁ ca pratibādhase||17||
即為破因果 作作者作法
亦復壞一切 萬物之生滅
།འབྲས་བུ་དང་ནི་རྒྱུ་ཉིད་དང༌། །བྱེད་པ་པོ་དང་བྱེད་དང་བྱ༑ །སྐྱེ་བ་དང་ནི་འགག་པ་དང༌། །འབྲས་བུ་ལ་ཡང་གནོད་པ་བྱེད།
You will also contradict [the notions of] effect, cause, agent, performance of action, activity, arising, ceasing, as well as fruit.
yaḥ pratītyasamutpādaḥ śūnyatāṁ tāṁ pracakṣmahe|
sā prajñaptirupādāya pratipatsaiva madhyamā||18||
眾因緣生法 我說即是無
亦為是假名 亦是中道義
།རྟེན་ཅིང་འབྲེལ་བར་འབྱུང་བ་གང༌། །དེ་ནི་སྟོང་པ་ཉིད་དུ་བཤད། །དེ་ནི་བརྟེན་ནས་གདགས་པ་སྟེ། །དེ་ཉིད་དབུ་མའི་ལམ་ཡིན་ནོ།
We state that whatever is dependent arising, that is emptiness. That is dependent upon convention. That itself is the middle path.
apratītya samutpanno dharmaḥ kaścinna vidyate|
yasmāttasmādaśūnyo hi dharmaḥ kaścinna vidyate||19||
未曾有一法 不從因緣生
是故一切法 無不是空者
།གང་ཕྱིར་རྟེན་འབྱུང་མ་ཡིན་པའི། །ཆོས་འགའ་ ཡོད་པ་མ་ཡིན་པ། །དེ་ཕྱིར་སྟོང་པ་མ་ཡིན་པའི། །ཆོས་འགའ་ཡོད་པ་མ་ཡིན་ནོ།
A thing that is not dependently arisen is not evident. For that reason, a thing that is non-empty is indeed not evident.
yadyaśūnyamidaṁ sarvamudayo nāsti na vyayaḥ|
caturṇāmāryasatyānāmabhāvaste prasajyate||20||
若一切不空 則無有生滅
如是則無有 四聖諦之法
།གལ་ཏེ་འདི་ཀུན་མི་སྟོང་ན། །འབྱུང་བ་མེད་ཅིང་འཇིག་པ་མེད། །འཕགས་པའི་བདེན་པ་བཞི་པོ་རྣམས། །ཁྱོད་ལ་མེད་པར་ཐལ་བར་འགྱུར།
If all this is non-empty, there exists no uprising and ceasing.
These imply the non-existence of the four noble truths.
apratītya samutpannaṁ kuto duḥkhaṁ bhaviṣyati|
anityamuktaṁ duḥkhaṁ hi tatsvābhāvye na vidyate||21||
苦不從緣生 云何當有苦
無常是苦義 定性無無常
།རྟེན་ཅིང་འབྲེལ་འབྱུང་མ་ཡིན་ན། །སྡུག་བསྔལ་ཡོད་པར་ག་ལ་འགྱུར། །མི་རྟག་སྡུག་བསྔལ་གསུངས་པ་དེ། །རང་བཞིན་ཉིད་ལ་ཡོད་མ་ཡིན།
How can there be suffering that is not dependently arisen? Suffering has, indeed, been described as impermanent. As such, it is not evident in terms of self-nature.
svabhāvato vidyamānaṁ kiṁ punaḥ samudeṣyate|
tasmātsamudayo nāsti śūnyatāṁ pratibādhataḥ||22||
若苦有定性 何故從集生
是故無有集 以破空義故
།རང་བཞིན་ལས་ནི་ཡོད་ཡིན་ན། །ཅི་ཞིག་ཀུན་ཏུ་འབྱུང་བར་འགྱུར། །དེ་ཕྱིར་སྟོང་ཉིད་གནོད་བྱེད་ལ། །ཀུན་འབྱུང་ཡོད་པ་མ་ཡིན་ནོ།
How can that which is evident in terms of self-nature rise again?
Therefore, for one who contradicts emptiness, there exists no [conception of] arising.
na nirodhaḥ svabhāvena sato duḥkhasya vidyate|
svabhāvaparyavasthānānnirodhaṁ pratibādhase||23||
苦若有定性 則不應有滅
汝著定性故 即破於滅諦
།སྡུག་བསྔལ་རང་བཞིན་གྱིས་ཡོད་ན། །འགོག་པ་ཡོད་པ་མ་ཡིན་ནོ། །རང་བཞིན་གྱིས་ནི་ཡོངས་གནས་ཕྱིར། །འགོག་ལ་གནོད་པ་བྱེད་པ་ཡིན།
The cessation of suffering that exists in terms of self-nature is not evident.
You contradict cessation by adhering to a notion of self-nature.
svābhāvye sati mārgasya bhāvanā nopapadyate|
athāsau bhāvyate mārgaḥ svābhāvyaṁ te na vidyate||24||
苦若有定性 則無有修道
若道可修習 即無有定性
།ལམ་ལ་རང་བཞིན་ཡོད་ན་ནི། །སྒོམ་པ་འཐད་པར་མི་འགྱུར་རོ། །ཅི་སྟེ་ལམ་དེ་བསྒོམ་བྱ་ན། །ཁྱོད་ཀྱི་རང་བཞིན་ཡོད་མ་ཡིན༑
When self-nature exist, the cultivation of the path is not appropriate. And if the path were to be cultivated, then no self-nature assodated with it [i.e. the path] will be evident.
yadā duḥkhaṁ samudayo nirodhaśca na vidyate|
mārgo duḥkhanirodhatvāt katamaḥ prāpayiṣyati||25||
若無有苦諦 及無集滅諦
所可滅苦道 竟為何所至
།གང་ཚེ་སྡུག་བསྔལ་ཀུན་འབྱུང་དང༌། །འགོག་པ་ཡོད་པ་མ་ཡིན་ན། །ལམ་གྱི་སྡུག་བསྔལ་འགོག་པ་ནི། །གང་ཞིག་ཐོབ་པར་འགྱུར་པར་འདོད།
When suffering as well as its arising and ceasing are not evident, through the cessation of suffering where will the path lead to?
svabhāvenāparijñānaṁ yadi tasya punaḥ katham|
parijñānaṁ nanu kila svabhāvaḥ samavasthitaḥ||26||
若苦定有性 先來所不見
於今云何見 其性不異故
།གལ་ཏེ་རང་བཞིན་ཉིད་ཀྱིས་ནི། །ཡོངས་སུ་ཤེས་པ་མ་ཡིན་ན། །དེ་ནི་ཇི་ལྟར་ཡོངས་ཤེས་འགྱུར། །རང་བཞིན་གནས་པ་མ་ཡིན་ནམ།
If non-understanding is due to self-nature, how can one come to passess understanding subsequently. Is it not the case that self-nature is fixed?
prahāṇasākṣātkaraṇe bhāvanā caivameva te|
parijñāvanna yujyante catvāryapi phalāni ca||27||
如見苦不然 斷集及證滅
修道及四果 是亦皆不然
།དེ་བཞིན་དུ་ནི་ཁྱོད་ཉིད་ཀྱི། །སྤང་དང་མངོན་དུ་བྱ་བ་དང༌། །བསྒོམ་དང་འབྲས་བུ་བཞི་དག་ཀྱང༌། །ཡོངས་ཤེས་བཞིན་དུ་མི་རུང་ངོ༌།
As in the case of understanding, this [i.e., the explanation in terms of self nature] is not proper in relation to the activities of relinquishing, realizing is well as cultivating. And so world the four fruits be [improper].
svabhāvenānadhigataṁ yatphalaṁ tatpunaḥ katham|
śakyaṁ samadhigantuṁ syātsvabhāvaṁ parigṛhṇataḥ||28||
是四道果性 先來不可得
諸法性若定 今云何可得
།རང་བཞིན་ཡོངས་སུ་འཛིན་པ་ཡིས། །འབྲས་བུ་རང་བཞིན་ཉིད་ཀྱིས་ནི། །ཐོབ་པ་མིན་པ་གང་ཡིན་དེ། །ཇི་ལྟར་འཐོབ་པར་ནུས་པར་འགྱུར།
How could it be possible for a prson, who upholds a theory of self-nature, to realze a fruit that has already been realized though self-nature?
phalābhāve phalasthā no na santi pratipannakāḥ|
saṁgho nāsti na cetsanti te'ṣṭau puruṣapudgalāḥ||29||
若無有四果 則無得向者
以無八聖故 則無有僧寶
།འབྲས་བུ་མེད་ན་འབྲས་གནས་མེད། །ཞུགས་པ་དག་ཀྱང་ཡོད་མ་ཡིན། །གལ་ཏེ་སྐྱེས་བུ་གང་ཟག་བརྒྱད། །དེ་དག་མེད་ན་དགེ་འདུན་མེད།
In the absence of the fruits, there are neither those who have attained the fruits nor those who have reached the way [to such attainment]. If the eight types of individuals do not exists, there will be no congregation.
abhāvāccāryasatyānāṁ saddharmo'pi na vidyate|
dharme cāsati saṁghe ca kathaṁ buddho bhaviṣyati||30||
無四聖諦故 亦無有法寶
無法寶僧寶 云何有佛寶
།འཕགས་པའི་བདེན་རྣམས་མེད་པའི་ཕྱིར། །དམ་པའི་ ཆོས་ཀྱང་ཡོད་མ་ཡིན། །ཆོས་དང་དགེ་འདུན་ཡོད་མིན་ན། །སངས་རྒྱས་ཇི་ལྟར་ཡོད་པར་འགྱུར།
From the non-existence of the noble truths, the true doctrine would also not be evident. In the absence of the doctrine and the congregation, how can there be an enlightened one?
apratītyāpi bodhiṁ ca tava buddhaḥ prasajyate|
apratītyāpi buddhaṁ ca tava bodhiḥ prasajyate||31||
汝說則不因 菩提而有佛
亦復不因佛 而有於菩提
།ཁྱོད་ཀྱིས་སངས་རྒྱས་བྱང་ཆུབ་ལ། །མ་བརྟེན་པར་ཡང་ཐལ་བར་འགྱུར། །ཁྱོད་ཀྱིས་བྱང་ཆུབ་སངས་རྒྱས་ལ། །མ་བརྟེན་པར་ཡང་ཐལ་བར་འགྱུར།
Your [conception of the] enlightened one implies an independent enlightenment. Also, your [conception ofl enlightenment implies an independent enlightened one.
yaścābuddhaḥ svabhāvena sa bodhāya ghaṭannapi|
na bodhisattvacaryāyāṁ bodhiṁ te'dhigamiṣyati||32||
雖復勤精進 修行菩提道
若先非佛性 不應得成佛
།ཁྱོད་ཀྱི་རང་བཞིན་ཉིད་ཀྱིས་ནི། །སངས་རྒྱས་མིན་པ་གང་ཡིན་དེས། །བྱང་ཆུབ་སྤྱོད་ལ་བྱང་ཆུབ་ཕྱིར། །བརྩལ་ཀྱང་བྱང་ཆུབ་ཐོབ་མི་འགྱུར།
Whosoever is by self-nature unenlightened, even though he were to contend with enlightenment, would not attain enlightenment though a career off a bodhisattva.
na ca dharmamadharmaṁ vā kaścijjātu kariṣyati|
kimaśūnyasya kartavyaṁ svabhāvaḥ kriyate na hi||33||
若諸法不空 無作罪福者
不空何所作 以其性定故
།འགའ་ཡང་ཆོས་དང་ཆོས་མིན་པ། །ནམ་ཡང་བྱེད་པར་མི་འགྱུར་ཏེ། །མི་སྟོང་པ་ལ་ཅི་ཞིག་བྱ། །རང་བཞིན་ལ་ནི་བྱ་བ་མེད།
No one will, indeed, do good or bad. What could the non-empty do?
For, self-nature does not perform.
vinā dharmamadharmaṁ ca phalaṁ hi tava vidyate|
dharmādharmanimittaṁ ca phalaṁ tava na vidyate||34||
汝於罪福中 不生果報者
是則離罪福 而有諸果報
།ཆོས་དང་ཆོས་མིན་མེད་པར་ཡང༌། །འབྲས་བུ་ཁྱོད་ལ་ཡོད་པར་འགྱུར། །ཆོས་དང་ཆོས་མིན་རྒྱུས་བྱུང་བའི། །འབྲས་བུ་ཁྱོད་ལ་ཡོད་མ་ཡིན།
As for you, the fruit would be evident even without good or bad. This means that for you a fruit occasioned by good and bad would not be evident.
dharmādharmanimittaṁ vā yadi te vidyate phalam|
dharmādharmasamutpannamaśūnyaṁ te kathaṁ phalam||35||
若謂從罪福 而生果報者
果從罪福生 云何言不空
།ཆོས་དང་ཆོས་མིན་རྒྱུས་བྱུང་བའི། །འབྲས་བུ་གལ་ཏེ་ཁྱོད་ལ་ཡོད། །ཆོས་དང་ཆོས་མིན་ལས་བྱུང་བའི། །འབྲས་བུ་ཅི་ཕྱིར་སྟོང་མ་ཡིན།
If, on the contrary, a fruit occasioned by good or bad is evident to you. How can you maintain the fruit that has arisen from good or bad to be [at the sametime] non-empty?
sarvasaṁvyavahārāṁśca laukikān pratibādhase|
yatpratītyasamutpādaśūnyatāṁ pratibādhase||36||
汝破一切法 諸因緣空義
則破於世俗 諸餘所有法
།རྟེན་ཅིང་འབྲེལ་བར་འབྱུང་བ་ཡི། །སྟོང་པ་ཉིད་ལ་གནོད་བྱེད་གང༌། །འཇིག་རྟེན་པ་ཡི་ཐ་སྙད་ནི། །ཀུན་ལ་གནོད་པ་བྱེད་པ་ཡིན།
You will contradict all the worldly conventions when you contradict the emptiness associated with dependent arising.
na kartavyaṁ bhavetkiṁcidanārabdhā bhavetkriyā|
kārakaḥ syādakurvāṇaḥ śūnyatāṁ pratibādhataḥ||37||
若破於空義 即應無所作
無作而有作 不作名作者
།སྟོང་པ་ཉིད་ལ་གནོད་བྱེད་ན། །བྱ་བ་ཅི་ཡང་མེད་འགྱུར་ཞིང༌། །རྩོམ་པ་མེད་པ་བྱ་བར་འགྱུར། །མི་བྱེད་པ་ཡང་བྱེད་པོར་འགྱུར།
For one who contradicts emptiness there would be nothing that ought to be done; activity would be uninitiated and an agent would be non-acting.
ajātamaniruddhaṁ ca kūṭasthaṁ ca bhaviṣyati|
vicitrābhiravasthābhiḥ svabhāve rahitaṁ jagat||38||
若有決定性 世間種種相
則不生不滅 常住而不壞
།རང་བཞིན་ཡོད་ན་འགྲོ་བ་རྣམས། །མ་སྐྱེས་པ་དང་མ་འགགས་དང༌། །ཐེར་ཟུག་ཏུ་ནི་གནས་འགྱུར་ཞིང༌། །གནས་སྐབས་སྣ་ཚོགས་བྲལ་བར་འགྱུར།
In a substantialist view, the universe will be unborn, non-ceased, remaining immutable and devoid of variegated states.
asaṁprāptasya ca prāptirduḥkhaparyantakarma ca|
sarvakleśaprahāṇaṁ ca yadyaśūnyaṁ na vidyate||39||
若無有空者 未得不應得
亦無斷煩惱 亦無苦盡事
།གལ་ཏེ་སྟོང་པ་ཡོད་མིན་ན། །མ་ཐོབ་ཐོབ་པར་བྱ་བ་དང༌། །སྡུག་བསྔལ་མཐར་བྱེད་ལས་དང་ནི། །ཉོན་མོངས་ཐམས་ཅད་སྤོང་བའང་མེད།
If the non-empty [is evident], then reaching up to what has not been reached, the act of terminating suffering as well as the rehnquishng of all defilements would not be evident.
yaḥ pratītyasamutpādaṁ paśyatīdaṁ sa paśyati|
duḥkhaṁ samudayaṁ caiva nirodhaṁ mārgameva ca||40||
是故經中說 若見因緣法
則為能見佛 見苦集滅道
།གང་གིས་རྟེན་ཅིང་འབྲེལ་པར་འབྱུང༌། །མཐོང་བ་དེ་ནི་སྡུག་བསྔལ་དང༑ །ཀུན་འབྱུང་དང་ནི་འགོག་པ་དང༌། །ལམ་ཉིད་དེ་དག་མཐོང་བ་ཡིན།
།འཕགས་པའི་བདེན་པ་བརྟག་པ་ཞེས་བྱ་བ་སྟེ་རབ་ཏུ་བྱེད་པ་ཉི་ཤུ་བཞི་པའོ།
Whoever perceives dependent arising also perceives suffering, its arising, its ceasing and the path [leading to its ceasing].
[1] De Jong: doṣasya.
[2] it has no Chinese Parellel.
25. nirvāṇaparīkṣā pañcaviṁśatitamaṁ prakaraṇam|
觀涅槃品第二十五
yadi śūnyamidaṁ sarvamudayo nāsti na vyayaḥ|
prahāṇādvā nirodhādvā kasya nirvāṇamiṣyate||1||
若一切法空 無生無滅者
何斷何所滅 而稱為涅槃
།།གལ་ཏེ་འདི་དག་ཀུན་སྟོང་ན། །འབྱུང་བ་མེད་ཅིང་འཇིག་པ་མེད། །གང་ཞིག་སྤོང་དང་འགགས་པ་ལས། །མྱ་ངན་འདའ་བར་འགྱུར་བར་འདོད།
If all this is empty, there exists neither arising nor ceasing.
[As such,] through the relinquishing and ceasing of what does one expect freedom?
yadyaśūnyamidaṁ sarvamudayo nāsti na vyayaḥ|
prahāṇādvā nirodhādvā kasya nirvāṇamiṣyate||2||
若諸法不空 則無生無滅
何斷何所滅 而稱為涅槃
།གལ་ཏེ་འདི་ཀུན་མི་སྟོང་ན། །འབྱུང་བ་མེད་ཅིང་འཇིག་པ་མེད། །གང་ཞིག་སྤོང་དང་འགགས་པ་ལས། །མྱ་ངན་འདའ་བར་འགྱུར་བར་འདོད།
If all this is non-empty, there exists neither arising nor ceating, [As such,]
through relinquishing and ceasing of what does one expect freedom?
aprahīṇamasaṁprāptamanucchinnamaśāśvatam|
aniruddhamanutpannametannirvāṇamucyate||3||
無得亦無至 不斷亦不常
不生亦不滅 是說名涅槃
།སྤངས་པ་མེད་པ་ཐོབ་མེད་པ། ཆད་པ་མེད་པ་རྟག་མེད་པ། །འགག་པ་མེད་པ་སྐྱེ་མེད་པ། །དེ་ནི་མྱ་ངན་འདས་པར་བརྗོད།
Unrelinquished, not reached, unannihilated, non-eternal, non-ceased and non-arisen -- this is called freedom.
bhāvastāvanna nirvāṇaṁ jarāmaraṇalakṣaṇam|
prasajyetāsti bhāvo hi na jarāmaraṇaṁ vinā||4||
涅槃不名有 有則老死相
終無有有法 離於老死相
།རེ་ཞིག་མྱ་ངན་འདས་དངོས་མིན། །རྒ་ཤིའི་མཚན་ཉིད་ཐལ་བར་འགྱུར། །རྒ་དང་འཆི་བ་མེད་པ་ཡི། །དངོས་པོ་ཡོད་པ་མ་ཡིན་ནོ།
Freedom, as a matter of fact, is not existence, for if it were, it would follow that it has the characteristics of decay and death. Indeed, there is no existence without decay and death.
bhāvaśca yadi nirvāṇaṁ nirvāṇaṁ saṁskṛtaṁ bhavet|
nāsaṁskṛto hi vidyate bhāvaḥ kvacana kaścana||5||
若涅槃是有 涅槃即有為
終無有一法 而是無為者
།གལ་ཏེ་མྱ་ངན་འདས་ དངོས་ན། །མྱ་ངན་འདས་པ་འདུས་བྱས་འགྱུར། །དངོས་པོ་འདུས་བྱས་མ་ཡིན་པ། །འགའ་ཡང་གང་ན་ཡོད་མ་ཡིན།
Moreover, if freedom were to be existence, then freedom would be conditioned.
Yet, an existence that is unconditioned is not evident anywhere.
bhāvaśca yadi nirvāṇamanupādāya tatkatham|
nirvāṇaṁ nānupādāya kaścid bhāvo hi vidyate||6||
若涅槃是有 云何名無受
無有不從受 而名為有法
།གལ་ཏེ་མྱ་ངན་འདས་དངོས་ན། །ཇི་ལྟར་མྱང་འདས་དེ་བརྟེན་མིན། །དངོས་པོ་བརྟེན་ནས་མ་ཡིན་པ། །འགའ་ཡང་ཡོད་པ་མ་ཡིན་ནོ།
Furthemore, if freedom were to be existence, how can that freedom independent, for an independent existence is certainly not evident?
yadi bhāvo[1] na nirvāṇamabhāvaḥ kiṁ bhaviṣyati|
nirvāṇaṁ yatra bhāvo na nābhāvastatra vidyate||7||
有尚非涅槃 何況於無耶
涅槃無有有 何處當有無
།གལ་ཏེ་མྱ་ངན་འདས་དངོས་མིན། །དངོས་མེད་ཇི་ལྟར་རུང་བར་འགྱུར། །གང་ལ་མྱ་ངན་འདས་དངོས་མིན། །དེ་ལ་དངོས་མེད་ཡོད་མ་ཡིན།
If freedom is not existence, will freedom be non-existence?
Wherein there is no existence, therein non-existence is not evident.
yadyabhāvaśca nirvāṇamanupādāya tatkatham|
nirvāṇaṁ na hyabhāvo'sti yo'nupādāya vidyate||8||
若無是涅槃 云何名不受
未曾有不受 而名為無法
།གལ་ཏེ་མྱ་ངན་འདས་དངོས་མིན། །ཇི་ལྟར་མྱང་འདས་དེ་བརྟེན་མིན། །གང་ཞིག་བརྟེན་ནས་མ་ཡིན་པའི། །དངོས་མེད་ཡོད་པ་མ་ཡིན་ནོ།
If freedom is non-existence, how can freedom be independent? For there exists no non-existence which evidently is independent.
ya ājavaṁjavībhāva upādāya pratītya va|
so'pratītyānupādāya nirvāṇamupadiśyate||9||
受諸因緣故 輪轉生死中
不受諸因緣 是名為涅槃
།འོང་བ་དང་ནི་འགྲོ་བའི་དངོས། །བརྟེན་ཏམ་རྒྱུར་བྱས་གང་ཡིན་པ། །དེ་ནི་བརྟེན་མིན་རྒྱུར་བྱས་མིན། །མྱ་ངན་འདས་པ་ཡིན་པར་བསྟན།
Whatever is of the nature of coming and going that occurs contingently or dependently. Freedom is, therefore, indicated as being noncontingent and independent.
prahāṇaṁ cābravīcchāstā bhavasya vibhavasya ca|
tasmānna bhāvo nābhāvo nirvāṇamiti yujyate||10||
如佛經中說 斷有斷非有
是故知涅槃 非有亦非無
།འབྱུང་བ་དང་ནི་འཇིག་པ་དག །སྤང་བར་སྟོན་པས་བཀའ་སྩལ་ཏོ། །དེ་ཕྱིར་མྱ་ངན་འདས་པར་ནི། །དངོས་མིན་དངོས་མེད་མིན་པར་རིགས།
The teacher has spoken of relinquishing both becoming and other-becoming.
Therefore, it is proper to assume that freedom is neither existence nor non-existence.
bhavedabhāvo bhāvaśca nirvāṇamubhayaṁ yadi|
bhavedabhāvo bhāvaśca mokṣastacca na yujyate||11||
若謂於有無 合為涅槃者
有無即解脫 是事則不然
།གལ་ཏེ་མྱ་ངན་འདས་པ་ནི། །དངོས་དང་དངོས་མེད་གཉིས་ཡིན་ན། །དངོས་དང་དངོས་པོ་མེད་པ་དག །ཐལ་བར་འགྱུར་ན་དེ་མི་རིགས།
If freedom were to be both existence and non-existence, then release would also be both existence and non-existence. This too is not proper.
bhavedabhāvo bhāvaśca nirvāṇamubhayaṁ yadi|
nānupādāya nirvāṇamupādāyobhayaṁ hi tat||12||
若謂於有無 合為涅槃者
涅槃非無受 是二從受生
།གལ་ཏེ་མྱ་ངན་འདས་པ་ནི། །དངོས་དང་དངོས་མེད་གཉིས་ཡིན་ན། །མྱ་ངན་འདས་པ་མ་བརྟེན་མིན། །དེ་གཉིས་བརྟེན་ནས་ཡིན་ཕྱིར་རོ།
If freedom were to be both existence and non-existence, freedom could not be independent, for existence and non-existence are, indeed, dependent upon one another.
bhavedabhāvo bhāvaśca nirvāṇamubhayaṁ katham|
asaṁskṛtaṁ ca[2] nirvāṇaṁ bhāvābhāvau ca saṁskṛtau||13||
有無共合成 云何名涅槃
涅槃名無為 有無是有為
།ཇི་ལྟར་མྱ་ངན་འདས་པ་ནི། །དངོས་དང་དངོས་མེད་གཉིས་ཡིན་ཏེ། །མྱ་ངན་འདས་པ་འདུས་མ་བྱས། ། དངོས་དང་དངོས་མེད་འདུས་བྱས་ཡིན།
How could freedom be both existence and non-existence, for freedom is unconditioned while existence and non-existence are conditioned?
bhavedabhāvo bhāvaśca nirvāṇe ubhayaṁ katham|
[tayorekatra nāstitvamālokatamasoryathā][3]||14||
有無二事共 云何是涅槃
是二不同處 如明暗不俱
།ཇི་ལྟར་མྱ་ངན་འདས་པ་ལ། །དངོས་དང་དངོས་མེད་གཉིས་ཡོད་དེ། །དེ་གཉིས་གཅིག་ལ་ཡོད་མིན་ཏེ། །སྣང་བ་དང་ནི་མུན་པ་བཞིན།
How could freedom be both existence and non-existence, for their simultaneious existence in one place is not possible, as in the case of light and darkness?
naivābhāvo naiva bhāvo nirvāṇamiti yāñjanā|
abhāve caiva bhāve ca sā siddhe sati sidhyati||15||
分別非有無 如是名涅槃
若有無成者 非有非無成
།དངོས་མིན་དངོས་པོ་མེད་མིན་པ། །མྱ་ངན་འདས་པར་གང་སྟོན་པ། ། དངོས་པོ་མེད་དང་དངོས་པོ་དག །གྲུབ་ན་དེ་ནི་གྲུབ་པར་འགྱུར།
The proposition that freedom is neither existence nor non-existence could be established if and when both existence and non-existence are established.
naivābhāvo naiva bhāvo nirvāṇaṁ yadi vidyate|
naivābhāvo naiva bhāva iti kena tadajyate||16||[4]
若非有非無 名之為涅槃
此非有非無 以何而分別
།གལ་ཏེ་མྱ་ངན་འདས་པ་ནི། །དངོས་མིན་དངོས་པོ་མེད་མིན་ན། །དངོས་མིན་དངོས་པོ་མེད་མིན་ཞེས། །གང་ཞིག་གིས་ནི་དེ་མངོན་བྱེད།
If freedom as neither existence nor non-existence is evident, by means of what is it made known as neither existence nor non-existence?
paraṁ nirodhādbhagavān bhavatītyeva nohyate[5]|
na bhavatyubhayaṁ ceti nobhayaṁ ceti nohyate[6]||17||
如來滅度後 不言有與無
亦不言有無 非有及非無
།བཅོམ་ལྡན་མྱ་ངན་འདས་གྱུར་ནས། །ཡོད་པར་མི་མངོན་དེ་བཞིན་དུ། །མེད་དོ་ཞེའམ་གཉིས་ཀ་དང༌། །གཉིས་མིན་ཞེས་ཀྱང་མི་མངོན་ནོ།
It is not assumd that the Blessed One exists after death.
Neither is it assumed that he does not exist, or both, or neither.
tiṣṭhamāno'pi bhagavān bhavatītyeva nohyate[7]|
na bhavatyubhayaṁ ceti nobhayaṁ ceti nohyate[8]||18||
如來滅度後 不言有與無
亦不言有無 非有及非無
།བཅོམ་ལྡན་བཞུགས་པར་གྱུར་ན་ཡང༌། །ཡོད་པར་མི་མངོན་དེ་བཞིན་དུ། །མེད་དོ་ཞེའམ་གཉིས་ཀ་དང༌། །གཉིས་མིན་ཞེས་ཀྱང་མི་མངོན་ནོ།
It is not assumed that even a living Blessed One exists. Neither is it assumed that he does not exist, or both or neither.
na saṁsārasya nirvāṇātkiṁcidasti viśeṣaṇam|
na nirvāṇasya saṁsārātkiṁcidasti viśeṣaṇam||19||
涅槃與世間 無有少分別
世間與涅槃 亦無少分別
།འཁོར་བ་མྱ་ངན་འདས་པ་ལས། །ཁྱད་པར་ཅུང་ཟད་ཡོད་མ་ཡིན། །མྱ་ངན་འདས་པ་འཁོར་བ་ལས། །ཁྱད་པར་ཅུང་ཟད་ཡོད་མ་ཡིན།
The life-process has no thing that distinguishes it from freedom.
Freedom has no thing that distinguishes it from the life-process.
nirvāṇasya ca yā koṭiḥ koṭiḥ saṁsaraṇasya ca|
na tayorantaraṁ kiṁcitsumūkṣmamapi vidyate||20||
涅槃之實際 及與世間際
如是二際者 無毫釐差別
།མྱ་ངན་འདས་མཐའ་གང་ཡིན་པ། །དེ་ནི་འཁོར་བའི་མཐའ་ཡིན་ཏེ། །དེ་གཉིས་ཁྱད་པར་ཅུང་ཟད་ནི། །ཤིན་ཏུ་ཕྲ་བའང་ཡོད་མ་ཡིན།
Whatever is the extremity of freedom and the extremity of the life-process, between them not even a subtle something is evident.
paraṁ nirodhādantādyāḥ śāśvatādyāśca dṛṣṭayaḥ|
nirvāṇamaparāntaṁ ca pūrvāntaṁ ca samāśritāḥ||21||
滅後有無等 有邊等常等
諸見依涅槃 未來過去世
།གང་འདས་ཕན་ཆད་མཐའ་སོགས་དང༌། །རྟག་ལ་སོགས་པར་ལྟ་བ་དག །མྱ་ངན་འདས་དང་ཕྱི་མཐའ་དང༌། །སྔོན་གྱི་མཐའ་ལ་བརྟེན་པ་ཡིན།
Metaphysical views relating to the finite, etc., to the eternal, etc., after death are associated with [the problems of) freedom as well as the posterior and prior extremities.
śūnyeṣu sarvadharmeṣu kimanantaṁ kimantavat|
kimanantamantavacca nānantaṁ nāntavacca kim||22||
一切法空故 何有邊無邊
亦邊亦無邊 非有非無邊
།དངོས་པོ་ཐམས་ཅད་སྟོང་པ་ལ། །མཐའ་ཡོད་ཅི་ཞིག་མཐའ་མེད་ཅི། །མཐའ་དང་མཐའ་མེད་ཅི་ཞིག་ཡིན། །མཐའ་དང་མཐའ་མེད་མིན་པ་ཅི།
When all things are empty, why [speculate on] the finite, the infinite, both the finite and the infinite and neither finite nor the-infinite?
kiṁ tadeva kimanyatkiṁ śāśvataṁ kimaśāśvatam|
aśāśvataṁ śāśvataṁ ca kiṁ vā nobhayamapyataḥ[9]||23||
何者為一異 何有常無常
亦常亦無常 非常非無常
།དེ་ཉིད་ཅི་ཞིག་གཞན་ཅི་ཡིན། །རྟག་པ་ཅི་ཞིག་མི་རྟག་ཅི། །རྟག་དང་མི་རྟག་གཉིས་ཀ་ཅི། །གཉིས་ཀ་མིན་པ་ཅི་ཞིག་ཡིན།
Why [speculate on] the identical, the different, the eternal, the non-eternal, both or neither?
sarvopalambhopaśamaḥ prapañcopaśamaḥ śivaḥ|
na kvacitkasyacitkaściddharmo buddhena deśitaḥ||24||
諸法不可得 滅一切戲論
無人亦無處 佛亦無所說
།དམིགས་པ་ཐམས་ཅད་ཉེར་ཞི་ཞིང༌། །སྤྲོས་པ་ཉེར་ཞི་ཞི་བ་སྟེ། །སངས་རྒྱས་ཀྱིས་ནི་གང་དུ་ཡང༌། །སུ་ལའང་ཆོས་འགའ་མ་བསྟན་ཏོ།
།མྱ་ངན་ལས་འདས་པ་བརྟག་པ་ཞེས་བྱ་བ་སྟེ་རབ་ཏུ་བྱེད་པ་ཉི་ཤུ་ལྔ་པའོ།།
The Buddha did not teach the appeasement of all objects, the appeasement of obsession, and the auspicious as some thing to some one at some place.
26. dvādaśāṅgaparīkṣā ṣaḍviṁśatitamaṁ prakaraṇam|
觀十二因緣品第二十六
punarbhavāya saṁskārānavidyānivṛtastridhā|
abhisaṁskurute yāṁstairgatiṁ gacchati karmabhiḥ||1||
眾生癡所覆 為後起三行
以起是行故 隨行墮六趣
།།མ་རིག་བསྒྲིབས་པས་ཡང་སྲིད་ཕྱིར། །འདུ་བྱེད་རྣམ་པ་གསུམ་པོ་དག། མངོན་པར་འདུ་བྱེད་གང་ཡིན་པའི། །ལས་དེ་དག་གིས་འགྲོ་བར་འགྲོ
A person enveloped by ignorance forms such dispositions in the threefold ways leading to re-becoming, and through such actions he moves on to his destiny.
vijñānaṁ saṁniviśate saṁskārapratyayaṁ gatau|
saṁniviṣṭe'tha vijñāne nāmarūpaṁ niṣicyate||2||
以諸行因緣 識受六道身
以有識著故 增長於名色
།འདུ་བྱེད་རྐྱེན་ཅན་རྣམ་པར་ཤེས། །འགྲོ་བ་རྣམས་སུ་འཇུག་པར་འགྱུར། །རྣམ་པར་ཤེས་པ་ཞུགས་གྱུར་ན། །མིང་དང་གཟུགས་ནི་ཆགས་པར་འགྱུར།
Consciousness, with disposition as its condition, enters [the new] life.
When consciousness has entered, the psychophysical personality is infused.
niṣikte nāmarūpe tu ṣaḍāyatanasaṁbhavaḥ|
ṣaḍāyatanamāgamya saṁsparśaḥ saṁpravartate||3||
名色增長故 因而生六入
情塵識和合 而生於六觸
།མིང་དང་གཟུགས་ནི་ཆགས་གྱུར་ན། །སྐྱེ་མཆེད་དྲུག་ནི་འབྱུང་བར་འགྱུར། །སྐྱེ་མཆེད་དྲུག་ལ་བརྟེན་ནས་ནི། །རེག་པ་ཡང་དག་འབྱུང་བར་འགྱུར།
When the psychophysical personality has been infused, the occurrence of the six spheres (of sense) takes place. Depending upon the six spheres proceeds contact.
cakṣuḥ pratītya rūpaṁ ca samanvāhārameva ca|
nāmarūpaṁ pratītyaivaṁ vijñānaṁ saṁpravartate||4||
།མིང་དང་གཟུགས་དང་དྲན་བྱེད་ལ། །བརྟེན་ནས་སྐྱེ་བ་ཁོ་ན་སྟེ། །དེ་ལྟར་མིང་དང་གཟུགས་བརྟེན་ནས། །རྣམ་པར་ཤེས་པ་སྐྱེ་བར་འགྱུར།
Thus, depending upon the eye and material form, and attention too, and depending upon the psychophysical personality proceeds consciousness.
saṁnipātastrayāṇāṁ yo rūpavijñānacakṣuṣām|
sparśaḥ saḥ tasmātsparśācca vedanā saṁpravartate||5||
因於六觸故 即生於三受
以因三受故 而生於渴愛
།མིག་དང་གཟུགས་དང་རྣམ་པར་ཤེས། །གསུམ་པོ་འདུས་པ་གང་ཡིན་པ། །དེ་ནི་རེག་པའོ་རེག་དེ་ལས། །ཚོར་བ་ཀུན་ཏུ་འབྱུང་བར་འགྱུར།
Whatever is the harmonious concurrence of the three factors: material, form, consciousness, and eye, is contact. Feeling proceeds from such contact.
vedanāpratyayā tṛṣṇā vedanārthaṁ hi tṛṣyate|
tṛṣyamāṇa upādānamupādatte caturvidham||6||
因愛有四取 因取故有有
若取者不取 則解脫無有
།ཚོར་བའི་རྐྱེན་གྱིས་སྲེད་པ་སྟེ། །ཚོར་བའི་དོན་དུ་སྲེད་པར་འགྱུར། །སྲེད་པར་གྱུར་ན་ཉེ་བར་ལེན། །རྣམ་པ་བཞི་པོ་ཉེར་ལེན་འགྱུར།
Conditioned by feeling is craving. Indeed, craving is feeling-directed.
The one who craves, grasps on to the fourfold spheres of grasping.
upādāne sati bhava upādātuḥ pravartate|
syāddhi yadyanupādāno mucyeta na bhavedbhavaḥ||7||[10]
།ཉེར་ལེན་ཡོད་ན་ལེན་པ་པོའི། །སྲིད་པ་རབ་ཏུ་འབྱུང་བར་འགྱུར། །གལ་ཏེ་ཉེ་བར་ལེན་མེད་ན། །གྲོལ་བར་འགྱུར་ཏེ་སྲིད་མི་འགྱུར།
When grasping exists, becoming on the part of the grasper proceeds.
If he were to be a non-grasper, he would be released, and there would be no further becoming.
pañca skandhāḥ sa ca bhavaḥ bhavājjātiḥ pravartate|
jarāmaraṇaduḥkhādi śokāḥ saparidevanāḥ||8||
從有而有生 從生有老死
從老死故有 憂悲諸苦惱
།སྲིད་པ་དེ་ཡང་ཕུང་པོ་ལྔ། །སྲིད་པ་ལས་ནི་སྐྱེ་ བར་འགྱུར། །རྒ་ཤི་དང་ནི་མྱ་ངན་དང༌། །སྨྲེ་སྔགས་འདོན་བཅས་སྡུག་བསྔལ་དང༌།
The five aggregates constitute this becoming. From becoming proceeds birth.
Suffering relating to decay and death, etc., grief, lamentation, dejection, and despair
daurmanasyamupāyāsā jāteretatpravartate|
kevalasyaivametasya duḥkhaskandhasya saṁbhavaḥ||9||
如是等諸事 皆從生而有
但以是因緣 而集大苦陰
།ཡིད་མི་བདེ་དང་འཁྲུག་པ་རྣམས། དེ་དག་སྐྱེ་ལས་རབ་ཏུ་འབྱུང༌། །དེ་ལྟར་སྡུག་བསྔལ་ཕུང་པོ་ནི། །འབའ་ཞིག་པ་འདི་འབྱུང་བར་འགྱུར།
-- all these proceed from birth, Such is the occurrence of this entire mass of suffering.
saṁsāramūlānsaṁskārānavidvān saṁskarotyataḥ|
avidvān kārakastasmānna vidvāṁstattvadarśanāt||10||
是謂為生死 諸行之根本
無明者所造 智者所不為
།འཁོར་བའི་རྩ་བ་འདུ་བྱེད་དེ། །དེ་ཕྱིར་མཁས་རྣམས་འདུ་མི་བྱེད། །དེ་ཕྱིར་མི་མཁས་བྱེད་པོ་ཡིན། །མཁས་མིན་དེ་ཉིད་མཐོང་ཕྱིར་རོ།
Thus, the ignorant forms dispositions that constitute the souse of the Life process. Therefore, it is the ignorant who is the agent, not the wise one, because of his [the latter’s] perception of truth.
avidyāyāṁ niruddhāyāṁ saṁskārāṇāmasaṁbhavaḥ|
avidyāyā nirodhastu jñānenāsyaiva[11] bhāvanāt||11||[12]
།མ་རིག་འགགས་པར་གྱུར་ན་ནི། །འདུ་བྱེད་རྣམས་ཀྱང་འབྱུང་མི་འགྱུར། །མ་རིག་འགག་པར་འགྱུར་བ་ནི། །ཤེས་པས་དེ་ཉིད་བསྒོམས་པས་སོ།
When ignorance has ceased, there is no occurrence of dispositions.
However, the cessation of that ignorance takes place as a result of the practice of that [non-occurrence of dispositions] through wisdom.
tasya tasya nirodhena tattannābhipravartate|
duḥkhaskandhaḥ kevalo'yamevaṁ samyaṅ nirudhyate||12||
以是事滅故 是事則不生
但是苦陰聚 如是而正滅
།དེ་དང་དེ་ནི་འགགས་གྱུར་པས། །དེ་དང་དེ་ནི་མངོན་མི་འབྱུང༌། །སྡུག་བསྔལ་ཕུང་པོ་འབའ་ཞིག་པ། །དེ་ནི་དེ་ལྟར་ཡང་དག་འགག
།སྲིད་པའི་ཡན་ལག་བཅུ་གཉིས་བརྟག་པ་ཞེས་བྱ་བ་སྟེ་རབ་ཏུ་བྱེད་པ་ཉི་ཤུ་དྲུག་པའོ།།
With the cessation of these, these othere factors [of the twelvefold formula] would not proceed. In this way, this entire mass of suffering ceases completely.
27. dṛṣṭiparīkṣā saptaviṁśatitamaṁ prakaraṇam|
觀邪見品第二十七
dṛṣṭayo ‘bhūvaṁ nābhūvaṁ kiṁ nv atīte ‘dhvānīti ca [13]|
yāstāḥ śāśvatalokādyāḥ pūrvāntaṁ samupāśritāḥ||1||
我於過去世 為有為是無
世間常等見 皆依過去世
།།འདས་དུས་བྱུང་མ་བྱུང་ཞེས་དང༌། །འཇིག་རྟེན་རྟག་པ་ལ་སོགས་པར། །ལྟ་བ་གང་ཡིན་དེ་དག་ནི། །མངོན་གྱི་མཐའ་ལ་བརྟེན་པ་ཡིན།
Whatever views asserting an eternal world, etc. based upon [the perception]: "Did I exist or not exist in the past?" ate associated with the prior end [of existence].
dṛṣṭayo na bhaviṣyāmi kimanyo'nāgate'dhvani|
bhaviṣyāmīti cāntādyā aparāntaṁ samāśritāḥ||2||
我於未來世 為作為不作
有邊等諸見 皆依未來世
།མ་འོངས་དུས་གཞན་འབྱུང་འགྱུར་དང༌། །མི་འབྱུང་འཇིག་རྟེན་མཐའ་སོགས་པར། །ལྟ་བ་གང་ཡིན་དེ་དག་ནི། །ཕྱི་མའི་མཐའ་ལ་བརྟེན་པ་ཡིན།
Whatever views asserting the finite, etc. based apon [the perception]: "Would I not exist in the future or would l become someone else?" are associated with the posterior end [of existence].
abhūmatītamadhvānamityetannopapadyate|
yo hi janmasu pūrveṣu sa eva na bhavatyayam||3||
過去世有我 是事不可得
過去世中我 不作今世我
།འདས་པའི་དུས་ན་བྱུང་གྱུར་ཞེས། །བྱ་བ་དེ་ནི་མི་འཐད་དོ། །སྔོན་ཚེ་རྣམས་སུ་གང་བྱུང་བ། །དེ་ཉིད་འདི་ནི་མ་ཡིན་ནོ།
The view that I existed in the past is not appropriate, for whatsoever was in the previous birth, he, indeed, is not identical with his person.
sa evātmeti tu bhavedupādānaṁ viśiṣyate|
upādānavinirmukta ātmā te katamaḥ punaḥ||4||
若謂我即是 而身有異相
若當離於身 何處別有我
།དེ་ཉིད་བདག་ཏུ་འགྱུར་སྙམ་ན། །ཉེ་བར་ལེན་པ་ཐ་དད་འགྱུར། །ཉེ་བར་ལན་པ་མ་གཏོགས་པར། །ཁྱོད་ཀྱི་བདག་ནི་གང་ཞིག་ཡིན།
If it were to occur [to someone]: "He, indeed, is the self," then grasping is identified. Separated ftom grasping, what constitute your self?
upādānavinirmukto nāstyātmeti kṛte sati|
syādupādānamevātmā nāsti cātmeti vaḥ punaḥ||5||
離有無身我 是事為已成
若謂身即我 若都無有我
།ཉེ་བར་ལེན་པ་མ་གཏོགས་པའི། །བདག་ཡོད་མ་ཡིན་བྱས་པའི་ཚེ། །ཉེ་བར་ལེན་ཉིད་བདག་ཡིན་ན། །ཁྱོད་ཀྱི་བདག་ནི་མེད་པ་ཡིན།
When it is assumed that there is no self separated from grasping, grasping itself would be the self. Yet, this is tantamount to saying that there is no self.
na copādānamevātmā vyeti tatsamudeti ca|
kathaṁ hi nāmopādānamupādātā bhaviṣyati||6||
但身不為我 身相生滅故
云何當以受 而作於受者
།ཉེ་བར་ལེན་ཉིད་བདག་མ་ཡིན། །དེ་འབྱུང་བ་དང་འཇིག་ པ་ཡིན། །ཉེ་བར་བླང་བ་ཇི་ལྟ་བུར། །ཉེ་བར་ལེན་པོ་ཡིན་པར་འགྱུར།
Grasping is not identical with the self, for that [i.e., grasping] cease and arises.
Furthermore, how can grasping be the grasper?
anyaḥ punarupādānādātmā naivopapadyate|
gṛhyate hyanupādāno yadyanyo na ca gṛhyate||7||
若離身有我 是事則不然
無受而有我 而實不可得
།བདག་ནི་ཉེ་བར་ལེན་པ་ལས། །གཞན་དུ་འཐད་པ་ཉིད་མ་ཡིན། །གལ་ཏེ་གཞན་ན་ལེན་མེད་པར། །གཟུང་ཡོད་རིགས་ན་གཟུང་དུ་མེད།
Furthermore, a self that is different from grasping is not appropriate. A person who is without grasping can be observed. However, if he were to be different [from gaping], he could not be observed.
evaṁ nānya upādānānna copādānameva saḥ|
ātmā nāstyanupādānaḥ nāpi nāstyeṣa niścayaḥ||8||
今我不離受 亦不即是受
非無受非無 此即決定義
།དེ་ལྟར་ལེན་ལས་གཞན་མ་ཡིན། །དེ་ནི་ཉེར་ལེན་ཉིད་ཀྱང་མིན། །བདག་ནི་ཉེ་བར་ལེན་མེད་མིན། །མེད་པ་ཉིད་དུའང་དེ་མ་ངེས།
Thus, he is neither different from grasping nor identical with it. A self does not exist. Yet, it is not the case that a person who does not grasp does not exist. This much is certain.
nābhūmatītamadhvānamityetannopapadyate|
yo hi janmasu pūrveṣu tato'nyo na bhavatyayam||9||
過去我不作 是事則不然
過去世中我 異今亦不然
།འདས་པའི་དུས་ན་མ་བྱུང་ཞེས། །བྱ་བ་དེ་ཡང་མི་འཐད་དོ། །སྔོན་ཚེ་རྣམས་སུ་གང་བྱུང་བ། །དེ་ལས་འདི་གཞན་མ་ཡིན་ནོ།
The statement, "I did not exist in the past," is not appropriate, for this person is not different from whosoever existed in the previous lives.
yadi hyayaṁ bhavedanyaḥ pratyākhyāyāpi taṁ bhavet|
tathaiva ca sa saṁtiṣṭhettatra jāyeta vāmṛtaḥ[14]||10||
若謂有異者 離彼應有今
我住過去世 而今我自生
།གལ་ཏེ་འདི་ནི་གཞན་གྱུར་ན། །དེ་མེད་པར་ཡང་འབྱུང་བར་འགྱུར། དེ་བཞིན་དེ་ནི་གནས་འགྱུར་ཞིང༌། །དེར་མ་ཤི་བར་སྐྱེ་བར་འགྱུར།
If this person were to be different [from that person in the previous existence], then he would come to be even forsaking that pison. In that case he would remain the same and, in such a context, an immortal would emerge.
ucchedaḥ karmaṇāṁ nāśastathānyakṛtakarmaṇām[15]|
anyena paribhogaḥ syād[16] evamādi prasajyate||11||
如是則斷滅 失於業果報
彼作而此受 有如是等過
།ཆད་དང་ལས་རྣམས་ཆུད་ཟ་དང༌། །གཞན་གྱིས་བྱས་པའི་ལས་རྣམས་ནི། །གཞན་གྱིས་སོ་སོར་མྱོང་བ་དང༌། །དེ་ལ་སོགས་པར་ཐལ་བར་འགྱུར།
[If that were the case,] there would be annihilation and destrucdon of actions. This implies that the fruit of action performed by one will be experienced by another.
nāpyabhūtvā samudbhūto doṣo hyatra prasajyate|
kṛtako vā bhavedātmā saṁbhūto vāpyahetukaḥ||12||
先無而今有 此中亦有過
我則是作法 亦為是無因
།མ་བྱུང་བ་ལས་འབྱུང་མིན་ཏེ། །འདི་ལ་སྐྱོན་དུ་ཐལ་བར་འགྱུར། །བདག་ནི་བྱས་པར་འགྱུར་བ་དང༌། །འབྱུང་བའམ་རྒྱུ་མེད་ཅན་དུ་འགྱུར།
Yet, in that context, the error of assuming an emergent without prior existcnce does not follow. Either the self would be caused or, if it has occurred, it would be without a came.
evaṁ dṛṣṭiratīte yā nābhūmahamabhūmaham|
ubhayaṁ nobhayaṁ ceti naiṣā samupapadyate||13||
如過去世中 有我無我見
若共若不共 是事皆不然
།དེ་ལྟར་བདག་བྱུང་བདག་མ་བྱུང༌། །གཉིས་ཀ་གཉིས་ཀ་མ་ཡིན་པར། །འདས་ལ་ལྟ་བ་གང་ཡིན་པ། །དེ་དག་འཐད་པ་མ་ཡིན་ནོ།
Thus, whatever view there is such as, "I existed in the past; I did not exist; both or neither," is not really appropriate.
adhvanyanāgate kiṁ nu bhaviṣyāmīti darśanam|
na bhaviṣyāmi cetyetadatītenādhvanā samam||14||
我於未來世 為作為不作
如是之見者 皆同過去世
།མ་འོངས་དུས་གཞན་འབྱུང་འགྱུར་དང༌། །འབྱུང་བར་མི་འགྱུར་ཞེས་བྱ་བར། །ལྟ་བ་གང་ཡིན་དེ་དག་ནི། །འདས་པའི་དུས་དང་མཚུངས་པ་ཡིན།
A view such as "Will I exist in the future?" or "Will I not exist in the future?" is comparable to those associated with the past.
sa devaḥ sa manuṣyaścedevaṁ bhavati śāśvatam|
anutpannaśca devaḥ syājjāyate na hi śāśvatam||15||
若天即是人 則墮於常邊
天則為無生 常法不生故
།གལ་ཏེ་ལྷ་དེ་མི་དེ་ན། །དེ་ལྟ་ན་ནི་རྟག་པར་འགྱུར། །ལྷ་ནི་མ་སྐྱེས་ཉིད་འགྱུར་ཏེ། །རྟག་ལ་སྐྱེ་བ་མེད་ཕྱིར་རོ།
If it is thought that a human is the same as a divine being, then there would be the eternal. If the divine being were to be non-arisen, then he would not be born and that would constitute the eternal.
devādanyo manuṣyaścedaśāśvatamato bhavet|
devādanyo manuṣyaścetsaṁtatirnopapadyate||16||
若天異於人 是即為無常
若天異人者 是則無相續
།གལ་ཏེ་ལྷ་ལས་མི་གཞན་ན། །དེ་ལྟ་ན་ནི་མི་རྟག་འགྱུར། །གལ་ཏེ་ ལྷ་མི་གཞན་ཡིན་ན། །རྒྱུད་ནི་འཐད་པར་མི་འགྱུར་རོ།
If it is thought that a human is the same as a divine being, then there would be the non-eternal. If it is thought that a humn is different from a divine being, then continuity is not appropriate.
divyo yadyekadeśaḥ syādekadeśaśca mānuṣaḥ|
aśāśvataṁ śāśvataṁ ca bhavetacca na yujyate||17||
若半天半人 則墮於二邊
常及於無常 是事則不然
།གལ་ཏེ་ཕྱོགས་གཅིག་ལྷ་ཡིན་ལ། །ཕྱོགས་གཅིག་མི་ནི་ཡིན་གྱུར་ན། །རྟག་དང་མི་རྟག་འགྱུར་བ་ཡིན། །དེ་ཡང་རིགས་པ་མ་ཡིན་ནོ།
If a part were to be divine and the other part to be human, then there would be both the eternal and the non-eternal, and this too would not be proper.
aśāśvataṁ śāśvataṁ ca prasiddhamubhayaṁ yadi|
siddhe na śāśvataṁ kāmaṁ naivāśāśvatamityapi||18||
若常及無常 是二俱成者
如是則應成 非常非無常
།གལ་ཏེ་རྟག་དང་མི་རྟག་པ། །གཉིས་ག་གྲུབ་པར་གྱུར་ན་ནི། །རྟག་པ་མ་ཡིན་མི་རྟག་མིན། ། འགྲུབ་པར་འགྱུར་བར་འདོད་ལ་རག
Supposing both the eternal and the non-eternal are established, then it is not possible to either assert the eternal or the non-eternal.
kutaścidāgataḥ kaścitkiṁcidnacchetpunaḥ kvacit|
yadi tasmādanādistu saṁsāraḥ syānna cāsti saḥ||19||
法若定有來 及定有去者
生死則無始 而實無此事
།གལ་ཏེ་གང་ཞིག་གང་ནས་གར། །འོང་ཞིང་གོང་དུའང་འགྲོ་འགྱུར་ན། །དེ་ཕྱིར་འཁོར་བ་ཐོག་མེད་པར། །འགྱུར་ན་དེ་ནི་ཡོད་མ་ཡིན།
If anyone has come from somewhere and again were to go somewhere, then the life-proccess would be beginningless. Such a situation does not exist.
nāsti cecchāśvataḥ kaścit ko bhaviṣyatyaśāśvataḥ|
śāśvato'śāśvataścāpi dvābhyāmābhyāṁ tiraskṛtaḥ||20||
今若無有常 云何有無常
亦常亦無常 非常非無常
།གལ་ཏེ་རྟག་པ་འགའ་མེད་ན། །མི་རྟག་གང་ཞིག་ཡིན་པར་འགྱུར། །རྟག་པ་དང་ནི་མི་རྟག་དང༌། །དེ་གཉིས་བསལ་བར་གྱུར་པའོ།
If it is thought that there is nothing eternal, what is it that will be non-eternal, both eternal and non-eternal, and also what is separated from these two?
antavān yadi lokaḥ syātparalokaḥ kathaṁ bhavet|
athāpyanantavāṁllokaḥ paralokaḥ kathaṁ bhavet||21||
若世間有邊 云何有後世
若世間無邊 云何有後世
།གལ་ཏེ་འཇིག་རྟེན་མཐའ་ཡོད་ན། །འཇིག་རྟེན་ཕ་རོལ་ཇི་ལྟར་འགྱུར། །གལ་ཏེ་འཇིག་རྟེན་མཐའ་མེད་ན། །འཇིག་རྟེན་ཕ་རོལ་ཇི་ལྟར་འགྱུར།
If the world were to have a limit, how could there be another world? Furthermore, if the world were to have no limit, how could there be another world?
skandhānāmeṣa saṁtāno yasmāddīpārciṣāmiva|
pravartate tasmānnāntānantavattvaṁ[17] ca yujyate||22||
五陰常相續 猶如燈火炎
以是故世間 不應邊無邊
།གང་ཕྱིར་ཕུང་པོ་རྣམས་ཀྱི་རྒྱུན། །འདི་ནི་མར་མེའི་འོད་དང་མཚུངས། །དེ་ཕྱིར་མཐའ་ཡོད་ཉིད་དང་ནི། ། མཐའ་མེད་ཉིད་ཀྱང་མི་རིགས་སོ།
As this series of aggregates proceeds along like a flame of a lamp, [speculation about] its finitude or its infinitude is not proper.
pūrve yadi ca bhajyerannutpadyeranna cāpyamī|
skandhāḥ skandhān pratītyemānatha loko'ntavān bhavet||23||
若先五陰壞 不因是五陰
更生後五陰 世間則有邊
།གལ་ཏེ་སྔ་མ་འཇིག་འགྱུར་ཞིང༌། །ཕུང་པོ་འདི་ལ་བརྟེན་བྱས་ནས། །ཕུང་པོ་དེ་ནི་མི་འབྱུང་ན། །དེས་ན་འཇིག་རྟེན་མཐའ་ཡོད་འགྱུར།
If the prior aggregates were to be destroyed and these aggregates were also not to arise depending upon these other [aggregates], then the world would be finite.
pūrve yadi na bhajyerannutpadyeranna cāpyamī|
skandhāḥ skandhān pratītyemāṁlloko'nanto bhavedatha||24||
若先陰不壞 亦不因是陰
而生後五陰 世間則無邊
།གལ་ཏེ་སྔ་མ་མི་འཇིག་ཅིང༌། །ཕུང་པོ་འདི་ལ་བརྟེན་བྱས་ནས། །ཕུང་པོ་དེ་ནི་མི་འབྱུང་ན། ། དེས་ན་འཇིག་རྟེན་མཐའ་མེད་འགྱུར།
If the prior aggregates were not to be destroyed and these aggregates were also not to arise depending upon these other [aggregates], then the world would be infinite.
antavānekadeśaścedekadeśastvanantavān|
syādantavānanantaśca lokastacca na yujyate||25||
若世半有邊 世間半無邊
是則亦有邊 亦無邊不然
།གལ་ཏེ་ཕྱོགས་གཅིག་མཐའ་ཡོད་ལ། །ཕྱོགས་གཅིག་མཐའ་ནི་མེད་འགྱུར་ན། །འཇིག་རྟེན་མཐའ་ཡོད་མཐའ་མེད་འགྱུར། །དེ་ཡང་རིགས་པ་མ་ཡིན་ནོ།
If the world were to be partly finite and also partly infinite, it would be both finite and infinite, and this too is also not proper.
kathaṁ tāvadupādāturekadeśo vinaṅkṣyate|
na naṅkṣyate caikadeśa evaṁ caitanna yujyate||26||
彼受五陰者 云何一分破
一分而不破 是事則不然
།ཇི་ལྟ་བུར་ན་ཉེར་ལེན་པོའི། །ཕྱོགས་གཅིག་རྣམ་པར་འཇིག་འགྱུར་ལ། །ཕྱོགས་གཅིག་རྣམ་པར་འཇིག་མི་འགྱུར། །དེ་ལྟར་དེ་ནི་མི་རིགས་སོ།
How can it be possible that one part of a grasper is destroyed and the other part is not destroyed. This too is not proper.
upādānaikadeśaśca kathaṁ nāma vinaṅkṣyate|
na naṅkṣyate caikadeśo naitadapyupapadyate||27||
受亦復如是 云何一分破
一分而不破 是事亦不然
།ཇི་ལྟ་བུར་ན་ཉེར་བླང་བ། །ཕྱོགས་གཅིག་རྣམ་པར་འཇིག་འགྱུར་ལ། །ཕྱོགས་གཅིག་རྣམ་པར་འཇིག་མི་འགྱུར། །དེ་ལྟར་དེ་ཡང་མི་རིགས་སོ།
Now can it be possible that one part of grasping is destroyed and another part is not destroyed. This too is not appropriate.
antavaccāpyanantaṁ ca prasiddhamubhayaṁ yadi|
siddhe naivāntavatkāmaṁ naivānantavadityapi||28||
若亦有無邊 是二得成者
非有非無邊 是則亦應成
།གལ་ཏེ་མཐའ་ཡོད་མཐའ་མེད་པ། །གཉིས་ཀ་གྲུབ་པར་གྱུར་ན་ནི། །མཐའ་ཡོད་མ་ཡིན་མཐའ་མེད་མིན། །འགྲུབ་པར་འགྱུར་བར་འདོད་ལ་རག
Supposing both the finite and the infinite are established, then it is not possible to assert either the finite or the infinite.
athavā sarvabhāvānāṁ śūnyatvācchāśvatādayaḥ|
kva kasya katamāḥ kasmātsaṁbhaviṣyanti dṛṣṭayaḥ||29||
一切法空故 世間常等見
何處於何時 誰起是諸見
།ཡང་ན་དངོས་པོ་ཐམས་ཅད་དག །སྟོང་ཕྱིར་རྟག་ལ་སོགས་ལྟ་བ། །གང་དག་གང་དུ་གང་ལ་ནི། །ཅི་ལས་ཀུན་ཏུ་འབྱུང་བར་འགྱུར།
།ལྟ་བ་བརྟག་པ་ཞེས་བྱ་བ་སྟེ་རབ་ཏུ་བྱེད་པ་ཉི་ཤུ་བདུན་པའོ།
Thus, because of the emptings of all existents, where, to whom, which and for what reason views such as the eternal could ever occur?
sarvadṛṣṭiprahāṇāya yaḥ saddharmamadeśayat|
anukampāmupādāya taṁ namasyāmi gautamam||30||
瞿曇大聖主 憐愍說是法
悉斷一切見 我今稽首禮
I reverently bow to Gautama who, out of compassion, has taught the true doctrine in order to relinquish all views.
།།གང་གིས་ཐུགས་བརྩེ་ཉེར་བཟུང་ནས། །ལྟ་བ་ཐམས་ཅད་སྤང་བའི་ཕྱིར། །དམ་པའི་ཆོས་ནི་སྟོན་མཛད་པ། །གཽ་ཏ་མ་དེ་ལ་ཕྱག་འཚལ་ལོ། །དབུ་མ་རྩ་བའི་ཚིག་ལེའུར་བྱས་པ་ཤེས་རབ་ཅེས་བྱ་བ་ཐེག་པ་ཆེན་པོའི་ཆོས་མངོན་པ་ རྣམ་པར་གཞག་པ། །དོན་དམ་པའི་དེ་ཁོ་ན་ཡང་དག་པར་སྟོན་པ། ཤེས་རབ་ཀྱི་ཕ་རོལ་ཏུ་ཕྱིན་པའི་ཚུལ་གསལ་བར་བྱེད་པ། སློབ་ དཔོན་བདག་ཉིད་ཆེན་པོ་འཕགས་པ་ཀླུ་སྒྲུབ་མི་འཕྲོགས་པའི་མཁྱེན་རབ་དང་ཐུགས་ རྗེར་ལྡན་པ། དེ་བཞིན་གཤེགས་པའི་ཐེག་པ་བླ་ན་མེད་པའི་ཚུལ་གསལ་བར་བྱེད་པ། རབ་ཏུ་དགའ་བའི་ས་བསྒྲུབས་ནས། བདེ་བ་ཅན་གྱི་ཞིང་དུ་གཤེགས་ པ༑ འཇིག་རྟེན་གྱི་ཁམས་དང་བའི་འོད་ཅེས་བྱ་བར། དེ་བཞིན་གཤེགས་པ་ཡེ་ཤེས་འབྱུང་གནས་འོད་ཅེས་བྱ་བར་འགྱུར་བས་མཛད་པ་རྫོགས་སོ།། །།དབང་ཕྱུག་དམ་པའི་མངའ་བདག་རྒྱལ་པོ་ཆེན་པོ་དཔལ་ལྷ་བཙན་པོའི་བཀའ་ལུང་གིས། རྒྱ་གར་གྱི་མཁན་པོ་ཆེན་པོ་དབུ་མ་པ། ཛྙཱ་ན་གརྦྷ་དང༌། ཞུ་ཆེན་གྱི་ལོ་ཙྪ་བ་དགེ་སློང་ཅོག་རོ་ཀླུའི་རྒྱལ་མཚན་གྱིས་བསྒྱུར་ཅིང་ཞུས་ ཏེ་གཏན་ལ་ཕབ་པ། འདི་ལ་རབ་ཏུ་བྱེད་པ་ཉི་ཤུ་རྩ་བདུན། །ཤློ་ཀ་བཞི་བརྒྱ་བཞི་བཅུ་རྩ་དགུ་ཡོད། བམ་པོ་ནི་ཕྱེད་དང་ གཉིས་སུ་བྱས་སོ། །སླད་ཀྱིས་ཁ་ཆེའི་གྲོང་ཁྱེར་དཔེ་མེད་ཀྱི་དབུས། གཙུག་ལག་ཁང་རིན་ཆེན་སྦས་པའི་དབུས་སུ། ཁ་ཆེའི་མཁན་པོ་ཧ་སུ་མ་ཏི་དང༌། བོད་ཀྱི་སྒྲ་བསྒྱུར་གྱི་ལོ་ཙྪ་བ་པ་ཚབ་ཉི་མ་གྲགས་ཀྱིས་མིའི་བདག་པོ་འཕགས་པ་ ལྷའི་སྐུ་རིང་ལ་ འགྲེལ་པ་ཚིག་གསལ་བ་དང་བསྟུན་ནས་བཅོས་པའོ།། །།སླད་ཀྱིས་ར་ས་འཕྲུལ་སྣང་གི་གཙུག་ལག་ཁང་དུ། རྒྱ་གར་གྱི་མཁན་པོ་ཀ་ན་ཀ་དང༌། ལོ་ཙྪ་བ་དེ་ཉིད་ཀྱིས་ཞུ་ཆེན་བགྱིས་པའོ།།
[1] De Jong: bhāvo yadi.
[2] De Jong: hi.
[3] De Jong: tayor abhāva hy ekatra prakāśatamasor iva.
[4] The verses of No. 15 & No. 16 are reversed in order in the Chinses edition.
[5] De Jong: nājyate.
[6] De Jong: nājyate.
[7] De Jong: nājyate.
[8] De Jong: nājyate.
[9] De Jong: nobhayamapyatha.
[10] It has no Chinese parallel.
[11] De Jong: jñānasyāsya.
[12] It has no Chinese parallel.
[13] De Jong: abhūmatītamadhvānaṁ nābhūmiti ca dṛṣṭayaḥ
[14] De Jong: cāmṛtaḥ.
[15] De Jong: kṛtam anyena karma ca.
[16] De Jong: pratisaṁvedayed anya.
[17] De Jong: tasmān nānantavattvaṁ ca nāntavattvaṁ.